Şahıs Şirketi Nedir? Nasıl Kurulur? Maliyeti, Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?

Tanım ve İsimlendirme

"Şahıs Şirketi" ibaresi Türk Ticaret Kanunda kullanılan bir ifadedir ve esasen Kollektif Şirket ve Komandit Şirket'ler için kullanılan bir üst başlıktır. Şahıs yani Gerçek Kişiler tarafından kurulan ve ortakların sınırsız sorumlu olduğu bir şirket türüdür. Vergi Hukukumuzda ise böyle bir tanımlama bulunmamakla birlikte Gerçek Kişiler kendi nam ve hesaplarına ticari, zirai ve serbest meslek kazancı elde ettikleri takdirde Gelir Vergisi mükellefiyeti tesis edilir.

Şirket Arapça bir kelime olup "ortaklık" anlamına gelmekte ve "Şahıs Şirketi" de T.T.K.'nda görüldüğü üzere bir ortaklığı nitelemekte. Bu nedenle şahıs işletmesi tanımının kullanılması hem bakanlığın kullanımı hem kelime anlamı bakımından daha doğru olacaktır.

Şahıs İşletmesi tek bir gerçek kişinin idaresinde bulunan ve işletmenin tüm borç ve alacaklarıyla tam ve sınırsız sorumlu olduğu bir işletmedir.

Şahıs İşletmesinde işletmenin unvanı işletme sahibi olan gerçek kişinin "Adı Soyadı" şeklinde oluşur. İşletme tüm kurumlarda Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ile işlem yapar. T.C. Kimlik Numarası işletmenin ana kimlik numarası olmakla birlikte Vergi Mükellefiyeti gereği kendisine bir Vergi Numarası tahsis edilir, ayrıca Ticaret veya Esnaf Odalarından birine kaydolması durumunda ise kendisine bir oda sicil numarası verilir, Ticaret Odasına kaydolması durumunda ise kendisine Mersis numarası verilir.

Şahıs İşletmelerinin Vergisel Durumu

Şahıs İşletmeleri vergi mevzuatı bakımından Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine tabi olup Basit Usul ve Gerçek Usul olmak üzere 2 farklı şekilde vergilendirilir. Diğer şirket türleri ise (Limited, Anonim vb.) Kurumlar Vergisi hükümlerine tabidir.

Basit Usulde Vergilendirme; bir sermaye gücüne dayanmayan önemli ölçüde emeğe dayanan, terzi, berber, ticari taksi ve hatlı minibüs işletmeciliği, pazarcılık gibi gelir ve giderin tespitinin pek mümkün olmadığı işletmelerde uygulanır ve Gelir Vergisi Kanununun 46.maddesi hükümlerince belirlenir. Başka bir yazının konusu olduğu için burada detaylarına girmeyeceğiz.

Yalnız şu kadarını söylemekle yetinelim ki; Basit Usul Vergi Mükelleflerinin 2022 yılı itibariyle Gelir Vergisinden İstisna edilmiş ve Katma Değer Vergisi (KDV) mükellefiyeti, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi (MUHSGK) gibi vergi türlerinde de mükellefiyeti bulunmamaktadır. Bu vergi türlerinde mükellefiyet; işletmenin başvurusu neticesinde tesis edilebilecektir, zorunluluğu bulunmamaktadır.

Gerçek Usulde Vergilendirme ise; Ticari, Zirai ve Serbest Meslek Kazancının bulunması durumunda söz konusu olmaktadır. Yani bir işletmeniz var ve işletmeniz Basit Usul şartlarını taşımıyor veya Doktorluk, Avukatlık, Mühendislik, Mali Müşavirlik, Psikolog v.b. Serbest Meslek Faaliyeti yürütüyorsunuz, bu durumda adınıza Gerçek Usulde Vergi Mükellefiyeti tesis edilir. Gerçek Usulde vergilendirilen mükelleflerin; KDV, MUHSGK, Gelir Geçici Vergisi ve Gelir Vergisi gibi ana vergi türlerinden mükellefiyetleri açılır.

Şahıs İşletmesi Kuruluşu

Şahıs işletmelerinin kuruluşu için eğer homeofis ise ev adresinizin, fiziki bir işyeriniz varsa işyerinizin adresini veya sanal ofis ise sanal ofisin adresinin yetkili olduğu vergi dairesine bizzat başvuru yapmanız gerekli. Gelir İdaresi Başkanlığı son yıllarda ciddi anlamda teknolojik uygulamalarını geliştirmiş ve artık birçok işlemi "İnteraktif Vergi Dairesi"nden yapmanıza imkân sağlamıştır. İnteraktif Vergi Dairesinden yapacağınız "İşe Başlama Bildirimi" şahıs işletmenizi kolaylıkla kurabilirsiniz.

İşe Başlama Bildiriminde sizden istenen bilgiler kısaca şöyle sıralanabilir;

• İşyeri Adresi (Fiziki, Homeofis Veya Sanal Ofis Olabilir)
• İşyeriniz Kiralık İse Mülk Sahibi Bilgileri
• Faaliyet Konusu/Kodu (NACE Kodu)

İşe Başlama Bildiriminizi onaylamanız durumunda eğer başvurunuzda bir hata yoksa Vergi Levhanız aynı gün veya sonraki iş günü içerisinde oluşturulabilecektir.

Kuruluş aslında bu kadar basit bir işlem içeriyor fakat dikkat edilmesi gereken noktalar var bu durum ise yapacağınız faaliyete göre değişebiliyor bu nedenle kuruluşu kendiniz yapmaktansa bir Mali Müşavirden destek almanız sizin için çok daha sağlıklı olacaktır. Kaldı ki kuruluş sonrasında beyannamelerinizin ve bildirimlerinizin yapılması için bir Mali Müşavir ile çalışmak zorundasınız. En iyisi mi en başında bir Mali Müşavirle anlaşarak kuruluş ve sonraki aşamaları kendisi ile birlikte ilerletin.

Maliyetler

Şahıs işletmesi için dikkat ettiyseniz hiçbir ücret konuşmadık buraya kadar. Evet kuruluşla ilgili temelde hiçbir maliyeti bulunmuyor esasen. Fakat işyeriniz kira ise kira sözleşmenizin damga vergisini beyan etmeniz gerekiyor, bunu da yine "İnteraktif Vergi Dairesinden" yapabilirsiniz. Kira Sözleşmesinden doğacak olan Damga Vergisi şöyle hesaplanıyor:

Örneğin; İşyerinizin kirası aylık net 1.000-TL olduğunu düşünelim.

1.000*0,80: 1.250 TL(Brüt)

1.250*12(ay): 15.000 TL (Yıllık Brüt Kira)

15.000*0.00189: 28,35TL (Ödenmesi Gereken Damga Vergisi)

Bunun dışında ödemeniz gereken başka bir ücret bulunmamakla birlikte İşe Başlama Bildiriminde hata yapmak istemiyorum Mali Müşavirimden bu konuda destek almak istiyorum derseniz Mali Müşaviriniz bu hizmet için sizden bir ücret talep edecektir. Bu ücret her yıl Resmî Gazete yayınlanan Mesleki Ücret Tarifesinde yer alan bir ücrettir.

Avantaj ve Dezavantajları

Avantajlar;

Şahıs İşletmesi kuruluşu ve kapanışı ile çok hızlı ve pratik bir işletme türüdür. Diğer şirket türlerinin (Limited, Anonim, Komandit, Kollektif vd. Şirket) kuruluş için MERSİS'ten Ana Sözleşme hazırlanması ve bunun bulunulan ilin Ticaret Odasında veya Noterde tescil ettirilmesi gerekmektedir. Bu da yaklaşık 1 haftayı bulmaktadır. Yine şahıs işletmenizi kapatmak istediniz, tek bir dilekçe ile mükellefiyetinizi kapatabilirsiniz. Fakat diğer şirket türlerinde bir şirketiniz varsa bu şirketin kapatılması için bir tasfiye sürecine girmesi gerekiyor ki bu da en az 4 aylık bir sürede yapılabilmektedir. Bu şahıs işletmesinin en temel avantajı bunun dışında şahıs işletmeleri başlangıçta İşletme Hesabına göre defter tutmaktadır, bu da şahıs işletmelerinde Mali Müşavirlik ücretinin diğer şirket türlerine göre daha uygun olması anlamına geliyor. Zira yukarıda bahsettiğimiz gibi Resmî Gazetede yayınlanan tarifede aylık defter ücretleri de belirlenmiştir.

Şahıs İşletmeleri Gelir Vergisi hükümlerine tabi olduğu için Gelir Vergisi Kanununda düzenlenen Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası şartlarının taşınması durumunda Gelir Vergisi İstisnasından ve buna bağlı olarak Bağ-Kur desteğinden yararlanabiliyorlar.

Dezavantajlar

Şahıs İşletmesinin en önemli dezavantajı ise işletme sahibi şahsın, işletmenin tüm borçlarından tek başına ve tüm mal varlığı ile sınırsız sorumlu olmasıdır. Yani işletmenizin ticari borçları veya vergi, sigorta borçları olması durumunda bir icra takibi başlatıldığında şahıs olarak tüm mal varlığınız icraya konu olabilmektedir.

Avantaj ve Dezavantajının özel olarak değerlendirilmesi gereken en temel konu ise Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi oranlarıdır.

Gelir Vergisinde oranlama Gelir Dilimlerine göre değişmekle birlikte Kurumlar Vergisi Oranı sabittir (2023 için %20).

Yine bu noktada yapacağınız faaliyete göre yararlanabileceğiniz Vergi İstisnalarını şirket kuruluşu öncesinde Mali Müşaviriniz ile planlamanızda çok büyük yarar var.

Sonuç Yerine

Bizim tavsiyemiz yeni girişimcilerin eğer bir ortaklık kurulmayacaksa ve girişime kısa süre içerisinde bir ortak alınması planlamıyorsa veya girişimden satış yoluyla çıkış (exit) planlanmıyorsa Şahıs İşletmesi kurulması çok daha avantajlıdır. Fakat bir ortaklık söz konusu olacaksa veya girişim sahibi hisselerini satmak yoluyla girişimden çıkacaksa bir sermaye şirketi (limited, anonim) kurulması ileride yaşanabilecek aksaklıkları bertaraf edecektir.

Yukarıda yer alan konu başlıkları ve daha fazla detaylı bilgi için aşağıdaki mail adresinden iletişime geçebilirsiniz.

Hakan ERDEM
SMMM, Ortak

bilgi@batimuhasebe.com